GÖZ TEMBELLİĞİ (AMBLİYOPİ) NEDİR?
Ambliyopi, çocukluk çağında bir gözde veya her iki gözde görmenin düzgün şekilde gelişmemesidir. “Göz tembelliği” olarak da adlandırılır. Ambliyopi bebeklerde ve küçük çocuklarda sık görülen bir hastalıktır.
Çocuklarda görme, doğumdan sonraki ilk birkaç yılda gelişir. Ambliyopinin erken teşhisi ve tedavisi çok önemlidir. Aksi takdirde, ambliyopili bir çocukta normal ve sağlıklı görme gelişmez.
Ambliyopi başka göz ve görme sorunlarından kaynaklanabilir. Çocuklarda ambliyopiye sebep olabilecek hastalıklardan birkaçı şunlardır:
Gözlerin iki farklı yöne yönelmesidir. Gözlerden biri tam karşıya odaklanırken diğeri içeri, dışarı, yukarı veya aşağı yönelebilir. Çocuğun beyni, çift görüşü engellemek için tam karşıya odaklanmayan gözden gelen görüntüyü dikkate almayabilir. Bu durum söz konusu gözün düzgün şekilde gelişmesine engel olabilir.
Refraksiyon kusurları uzağı iyi görmeme (miyopi), yakını iyi görmeme (hipermetropi) veya bozuk veya bulanık görmedir (astigmat). Çocuğun gözündeki refraksiyon kusuru bir gözde daha şiddetli olabilir. Söz konusu göz devre dışı kalabilir ve bunun sonucunda görme düzgün şekilde gelişmeyebilir. Böyle bir durumu belirlemek güç olabilir çünkü çocuk iki gözünü kullanırken görmesi gayet iyi olacaktır.
Bazı çocuklar kataraktlı doğar, yani gözün normalde parlak lens kısmı bulutlu ve mat bir görünümde olur. Bu durum, o gözde görmenin düzgün şekilde gelişmesini engelleyebilir.
AMBLİYOPİ:GÖZ TEMBELLİĞİNİN TEŞHİS EDİLMESİ
Çocuğunuz, bir gözünün diğerinden daha iyi gördüğünün farkında olmayabilir. Eğer çocuğunuzda strabismus ya da ona benzer gözle görebileceğiniz bir kusur yoksa siz de durumu fark edemeyebilirsiniz.
Göz doktoru, iki gözün görme yetisi arasında farklılık olup olmadığını kontrol ederek ambliyopi teşhisi koyar. Bebeklerin veya küçük çocukların görme yetisini kontrol etmek için göz doktoru çocuğun gözlerinden birini kapatıp, çocuğun açık gözüyle hareket eden bir nesneyi ne ölçüde takip edebildiğine bakar. Doktor ayrıca çocuğun tek gözü kapatıldığında nasıl bir tepki verdiğini de inceleyebilir. Eğer bir gözde ambliyopi varsa ve diğer göz kapatılırsa, çocuk göz bandının üstünden veya altından bakmaya ya da göz bandını çıkarmaya çalışabilir ve ağlamaya başlayabilir.
Göz doktoru tam bir tıbbi göz muayenesi yaparak görmeyi etkileyen başka göz sorunları olup olmadığını inceleyecektir.
Bir gözde görmenin iyi olmaması her zaman çocukta ambliyopi olduğu anlamına gelmez. Bazı vakalarda, bir gözdeki refraksiyon kusurunu düzeltmek için gözlük takılmasıyla görme gelişebilir.
Bütün çocuklarda 4. yaşta veya öncesinde çocuk doktoru, aile doktoru veya göz doktoru tarafından göz muayenesi yapılmalıdır. Ailede hizasız göz, çocukluk dönemi kataraktı veya ciddi göz hastalığı öyküsü varsa, bebeklikte göz doktoru tarafından göz muayenesi yapılmalıdır.
Çoğu doktor çocuğun genel tıbbi muayenesinin bir parçası olarak görmeyi de muayene eder. Eğer herhangi bir göz problemi belirtisi fark ederse, daha ayrıntılı tetkikler için çocuğu göz doktoruna sevk edebilir.
Ambliyopi tedavisi genellikle çocuğun daha zayıf olan gözünü kullanmasını sağlamak yoluyla düzeltilir. Bunun için çocuğun daha kuvvetli olan gözünü göz bandıyla kapatmak yoluna gidilebilir. Bir başka yöntem ise göz damlası kullanarak kuvvetli olan gözün görüşünü bulanıklaştırmaktır. Veya çocuk o gözdeki görüşü bulanıklaştıracak cama sahip bir gözlük takabilir.
Zayıf gözde görmenin gelişmesi birkaç hafta ila birkaç ay alabilir. Çocuğun o gözünde görme düzeldikten sonra birkaç yıl daha yarı zamanlı olarak göz bandını takması gerekebilir. Böylelikle çocuğun görmesi kuvvetli kalmaya devam eder.
Bazı vakalarda göz doktorunuz ambliyopiye sebep olan göz problemlerinin düzeltilmesi için cerrahi müdahale tavsiye edebilir. Ameliyattan sonra çocuğun görmesi gelişene kadar göz bandı takması veya başka şekilde kuvvetli gözü kapatması gerekebilir.
Ambliyopi sebepli görme kaybının engellenmesi mümkündür. Ancak tedavinin işe yaraması için çocuğunuzun yalnızca zayıf olan gözünü kullanması gereklidir. Çocuklar kuvvetli görüşe sahip gözlerinin göz bandıyla veya bulanıklaştırmak suretiyle kapatılmasından hoşlanmazlar. Dolayısıyla, çocuğunuzun kendi faydasına olan bu uygulamayı devam ettirmesi için ona yardımcı olmanız gerekir.
Ambliyopili çocuklarda zayıf gözde görmeyi kuvvetlendirmek önemlidir. Ambliyopiye sebep olan göz sorunları gözlük veya ameliyat yoluyla düzeltilse dahi, ambliyopinin kendisinin de tedavi edilmesi gerekir. Aksi takdirde çocuğunuz ömür boyu görme problemleri yaşabilir.
