İLK YIL NELER BEKLENMELİDİR?
Bebeklerin, çocukların ve ergenlerin göz sağlığı ihtiyaçları yetişkinlerinkilerden farklıdır. Ambliyopi gibi bazı sorunlar bebeklik ve erken çocukluk döneminde tedavi edilebilirken çocuk büyüdükçe düzeltilemez hale gelir. Çocuğun en iyi görmesi yerleştikten sonra, görmeyi kazalardan, sigara içmek gibi kötü alışkanlıklardan ve diğer kötü tercihlerden korumak büyük önem taşır.
Yaşamın ilk bir yılı içinde bebeğin görmesinde pek çok değişiklik gerçekleşir. Sağlıklı çocuklara yapılan her muayenede çocuk doktoru bu değişiklikleri izlemek üzere bebeğin görmesini kontrol eder ve görmenin gerektiği şekilde gelişmekte olduğundan emin olur.
Ne beklemeniz gerektiğini bildiğinizde çocuğunuzun görme gelişimini gerektiği gibi izleyebilirsiniz. Bebeğiniz prematüre doğduysa, aşağıda bahsedeceğimiz görme gelişim aşamaları bebeğinizin doğum tarihine değil doğması beklenen tarihe göre takip edilmelidir.
DOĞUM: IŞIĞA ALIŞMA VE ODAKLANMAYA BAŞLAMA
Bebekler doğduklarında parlak ışığa karşı çok hassastır. Gözbebeklerinin ne kadar küçük gözüktüğünü fark edebilirsiniz, bu da gözlerine giren ışık miktarını kısıtlar. Yeni doğmuş bir bebek perifer (yan) görüşü ile yanındaki bir şeyi görebilir ama merkezi görme halen gelişme aşamasındadır.
Birkaç hafta içinde, retinalar geliştikçe bebeğin gözbebekleri genişlemeye başlar ve açık ve koyu renk aralıklarını ve şekilleri görebilir. Büyük şekiller ve parlak renkler dikkatini çekmeye başlayabilir. Ayrıca bebek tam karşısındaki bir nesneye odaklanmaya başlayabilir.
Yaklaşık bir ay civarında bebeğiniz kısa bir süreliğine size odaklanabilir ama halen bir metreye kadar uzaklıktaki parlak renkli nesneleri yeğlemeyi sürdürür. Bebekler yeni doğduklarında dahi odanın diğer ucunu görebilirler ama çoğunlukla kendilerine çok yakın nesnelerle ilgilenirler.
İKİ İLE DÖRDÜNCÜ AYLAR: hareket eden nesnelere odaklanma ve takip.
Yaşamın ilk iki ayında bebeklerin iki gözü genellikle birlikte iyi çalışmaz. Bebeğinizin gözlerinin şaşı baktığını veya yanlara doğru kaydığını fark edebilirsiniz. Çoğu zaman bu durum normaldir ve kendiliğinden düzelmesi beklenir. Ancak bebeğinizin gözlerinden biri sürekli olarak burnuna doğru içeri kayıyorsa veya burundan uzağa doğru dışarı kayıyorsa, çocuk doktorunuzla konuşmanız yerinde olur.
Yaklaşık iki aylıkken bebeğin görme koordinasyonu gelişir ve genellikle hareket eden bir nesneyi gözleriyle takip edebilir. Yaklaşık üç ay civarında bebeğiniz, yakınında hareket eden bir nesneye sopayla vurabilecek kadar göz ve kol koordinasyonuna sahip olabilir. Üç aylıkken bebeğinizin gözleri nesnelere odaklanmak ve takip etmek üzere beraberce çalışabiliyor olmalıdır. Eğer bu durumun gerçekleşmediğini fark ederseniz, çocuk doktorunuza bilgi vermeniz yerinde olur.
BEŞ İLA SEKİZİNCİ AYLAR: uzanma, tanıma ve hatırlama.
Yaklaşık beş ay civarında, bebeğin bir nesnenin kendisinden ne kadar uzakta olduğunu anlama becerisi (derinlik algısı adı verilir) daha iyi gelişmiştir. Şimdi artık dünyayı üç boyutlu olarak daha iyi görür ve bu da hem uzaktaki hem de yakındaki nesnelere uzanma becerisindeki artıştan anlaşılabilir. Ayrıca bu aşamada renkleri de daha iyi görmeye başlar ama renk görme yetisi henüz bir yetişkininki kadar gelişmemiştir.
Bebek bu aşamada odanın diğer ucundaki ebeveynlerini tanıyıp onlara gülümseyebilir ve camdan bakarken dışarıdaki nesneleri görebilir. Hatta yalnızca bir kısmını gördüğü bir nesneyi hatırlayabilir.
Bebekler genellikle sekiz ay civarında emeklemeye başlar. Bu da göz-el koordinasyonlarını daha da arttırır.
DOKUZ İLA ONİKİNCİ AYLAR: Tutma, kavrama ve yürüme.
Yaklaşık dokuz ay civarında bebekler genellikle uzaklığı oldukça iyi değerlendirirler. Bu durum yaklaşık olarak, tutunarak ayağa kalkmaya başladıklarında gerçekleşir. On ay civarında uzaklığı, başparmakları ile işaret parmakları arasında bir şeyi tutabilecek kadar iyi görüp değerlendirebilirler. Genellikle dokuz aylık olana kadar bebeğinizin gözleri son rengini almış olur, öte yandan daha sonra hafif değişiklikler gerçekleşmesi de mümkündür.
ONİKİ AY İTİBARİYLE: Çoğu bebek emeklemekte ve yürümeye çalışmaktadır.
Çocuğunuzun gözlerinin ve görme yetisinin düzgün şekilde geliştiğinden emin olmak için yapılması gerekenler
Göz veya görme sorunları bebeğin gelişiminde gecikmelere yol açabilir. Bu sorunların mümkün olan en erken şekilde tespiti, bebeklerin düzgün şekilde büyümeleri ve öğrenmeleri için gereken yardımı alabilmeleri açısından çok önemlidir.
Bebeklerinin görmesinin düzgün şekilde geliştiğinden emin olmak üzere ana-babaların yapması gerekenler şunlardır:
Çocuk doktorunuzla konuşarak, bebeğinizin görme gelişimine katkıda bulunmak üzere yaşına uygun hangi faaliyetleri yapabileceğinizi öğrenebilirsiniz.
KREŞ VE OKUL ÇAĞINDAKİ ÇOCUKLARDA GÖRMENİN GELİŞİMİ
Odaklanma, takip, derinlik algısı ve diğer görme özellikleri çocukluğun ilk ve orta dönemlerinde gelişmeye devam eder. Konverjans olarak adlandırılan her iki gözün bir nesneye aynı anda odaklanma kabiliyeti, yaklaşık yedi yaş civarı gelişimini tamamlar. Çocuğun odaklanmaya veya göz hizalanmasına ilişkin sorunlarının o yaştan önce tedavi edilmesi gerekliliğinin sebeplerinden biri de budur.
Çoğu çocuk doğal olarak yakını bir miktar göremez (hipermetropi) ama diğer uzaklıkları iyi görebilir. Daha belirgin olan miyopinin (uzağı görememe) ve astigmatın ise kalıtımsal olduğu düşünülmektedir. A.B.D. ve Avustralya’da yapılan yakın tarihli araştırmalarda, okul çağındaki çocukların açık havada, doğal ışıkta geçirdikleri sürenin hafif miyopi gelişme olasılığı üzerinde bir miktar etkili olabileceği bulunmuştur.
