2017 yılının Mart ayında ABD’nin Florida eyaletinde özel bir klinikte 3 Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu (YBMD) hastası onaylanmamış kök hücre tedavisi olduktan sonra görmelerini tamamen kaybettiler. Aynı zaman diliminde Japonyada Yaşa bağlı Makula dejenerasyonu halk adında bilinen adıyla sarı nokta hastalığı da ilk defa deneysel otolog kök hücre tedavisi uygulamaya başladı. Aynı hastalığa çok yakın zamanlarda yapılan bu iki farklı girişim arasındaki farklılık çok dikkat çekicidir.
Florida daki klinikte 3 yaşlı kadın hastaya otolog (kendi) karın yağ dokusu iki göze de enjekte edilmiş ve hastalar her iki gözlerini de kaybetmişlerdir (2-3)*. Daha sonra yapılan tedaviler ile hastaların son görme düzeyi 0,1 ile ışık hissi kaybı arasında değişiklik göstermektedir
Japonyada hastanın derisinden alınan induklenmiş ploripotent kök hücre (iPSCs) çok detaylı, uzun ve dikkatli bir süreçten geçirildikten sonra retina altına Retina Pigment Epiteli halinde yerleştirildi. Ameliyat sonrasında hastaların gözünde önemli bir komplikasyon olmadı ve hastanın görme kaybı şimdilik durduruldu ve hastanın görme fonksiyonlarında bazı düzelmeler görüldü(1)*.
Bu iki çarpıcı örnekte görüldüğ gibi kök hücre tedavileri çok dikkatli yapılması gereken çok özel tedavilerdir. Kliniklerin bu konudaki tecrubesi ve akriditasyonu çok önemlidir.
1*- Mandai M, Watanabe A, Kurimoto Y, et al. Autologous induced stem-cell-derived retinal cells for macular degeneration. N Engl J Med. 2017;376(11):1038-1046.
2* - Kuriyan AE, Albini TA, Townsend JH, et al. Vision loss after intravitreal injection of autologous “stem cells” for AMD. N Engl J Med. 2017;376(11):1047-1053
3* - Daley GQ. Polar Extremes in the Clinical Use of Stem Cells. N Engl J Med. 2017;376(11):1075-1077.
